Sympozjum Plastyczne Wrocław '70 było wydarzeniem wieloetapowym, rozgrywającym się w czasie i w wielu aspektach programowych dążącym do "niemożliwego". Oficjalnie zostało ono zorganizowane w związku z 25. rocznicą Powrotu Ziem Zachodnich i Północnych do Macierzy. Wrocław jako największe miasto na tzw. Ziemiach Odzyskanych został wybrany wówczas przez władze PRL jako gospodarz centralnych obchodów rocznicowych. Głównym pomysłodawcą i inicjatorem Sympozjum było Towarzystwo Miłośników Wrocławia, które uzyskało wsparcie Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Rady Narodowej Miasta Wrocławia, Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych, a także środowisk twórczych Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP, Muzeum Architektury i Odbudowy we Wrocławiu, Okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków oraz środowiska Galerii Pod Moną Lisą. To właśnie dwie ostatnie inicjatywy, wraz z TMW, wywarły największy wpływ na kształt i program Sympozjum.

Na przełomie października i listopada 1969 roku ustalono regulamin i założenia programowe. W oczekiwaniu organizatorów Sympozjum miało być

„próbą konfrontacji różnych sposobów współczesnego myślenia plastycznego, mającego w konsekwencji doprowadzić do powstania w tkance miejskiej wybitnych dzieł sztuki”.

Realizacje, będące obrazem poszukiwań sztuki aktualnej, miały stworzyć nową strukturę przestrzenno-urbanistyczną miasta, które wciąż dźwigało się z powojennych zniszczeń. Do realizacji tych celów, oprócz wsparcia ze strony władz miejskich, zaangażowano najważniejszych wrocławskie oraz dolnośląskie zakłady przemysłowe.

W tym samym czasie utworzono Komitet Organizacyjny. Ten powołał 12 krytyków i teoretyków sztuki, którzy na podstawie ankiet mieli dokonać wyboru artystów. Wśród krytyków znaleźli się: Janusz Bogucki (Galeria Współczesna, Warszawa), Wiesław Borowski(Galeria Foksal, Warszawa), Maciej Gutowski (Kraków), Mariusz Hermansdorfer (Muzeum Architektury, Wrocław), Bożena Kowalska (CBWA, Warszawa), Ireneusz Kamiński (Lublin), Jerzy Ludwiński (Galeria pod Moną Lisą, Wrocław), Jerzy Olkiewicz („Kultura”, Warszawa), Wojciech Skrodzki („Współczesność”, Warszawa), Ryszard Stanisławski (Muzeum Sztuki, Łódź), Andrzej Turowski (Muzeum Narodowe, Poznań), Aleksander Wojciechowski (Państwowy Instytut Sztuki, Warszawa). 19 grudnia 1969 roku odbyło się spotkanie z zaproszonymi krytykami oraz teoretykami w celu ustalanie ostatecznej listy uczestników oraz lokalizacji przyszłych realizacji Sympozjum. W konsekwencji zaproszono 39 artystów, choć ostatecznie liczba ta – w wyniku zgody na zapraszanie przez twórców kolejnych osób i tworzenie zespołów – zwiększyła się do ponad 50.

Na pierwszy etap właściwego Sympozjum (6-8 lutego 1970 roku) złożyły się obrady i dyskusje krytyków, artystów i organizatorów próbujące zakreślić program oraz skalę przedsięwzięcia. Spotkanie poświęcone było dyskusji nad stroną ideowo-artystyczną imprezy oraz zapoznaniu się z terenem i wybór miejsc, z którymi poszczególne projekty miałyby być związane. Drugie spotkanie (17-18 marca 1970 roku) towarzyszyło otwarciu wystawy w Muzeum Architektury prezentującej nadesłane na Sympozjum propozycje. Na ekspozycji zaprezentowano 57 projektów i koncepcji. Bezpośrednio po otwarciu ekspozycji, jak i dnia kolejnego, odbyły się dyskusje nad gotowymi już projektami oraz omówienie spraw realizacyjnych. Jednocześnie od lutego do końca kwietnia odbywały się w Galerii pod Moną Lisą krótkie prezentacje - wystawy, w czasie których dyskutowano nad poszczególnymi projektami zgłaszanymi przez artystów. W ramach tych spotkań socjolog Władysław Misiak prowadził badania dotyczące obecności i znaczenia wydarzenia w świadomości mieszkańców Wrocławia. Trzecim etapem Sympozjum miało stać się wykonanie realizacji artystycznych, którego punkt kulminacyjny wyznaczona na 9 maja 1970 roku, czyli Dzień Zwycięstwa upamiętniający zakończenie II wojny światowej i centralny moment uroczystości rocznicowych związanych z 25-leciem Ziem Odzyskanych.

W konsekwencji w ramach roku sympozjalnego udało się zrealizować jedynie dwa projekty: „Kompozycję pionową nieograniczoną” Henryka Stażewskiego (9 maja 1970 roku) oraz „Żywy pomnik. Arena” Jerzego Beresia. Pierwszy projekt był działaniem jednorazowym i efemerycznym, natomiast drugi zrealizowano w 1972 roku. Po wielu latach - już w XXI wieku – powstało „Krzesło” na podstawie projektu Tadeusza Kantora (2011), zrekonstruowano instalację Beresia, która na początku latach 80. została usunięta, a także zrealizowano projekt Barbary Kozłowskiej stanowiący przestrzenną interpretacje wiesza Stanisława Dróżdża „Samotność” (2016).

W czasie trwania Sympozjum wytypowano ponad 40 lokalizacji w całym mieście, gdzie we współpracy z zakładami przemysłowymi miały zostać zrealizowane działa. Zdecydowana większość projektów powstała z myślą o realizacji, choć już na etapie poszczególnych spotkań wiele założeń organizacyjnych uległo modyfikacji. Niemniej jednak znalazły się i prace, które stanowiły bardzo ważne punkty odniesienia dla upowszechniania konceptualizmu w Polsce,

a samo Sympozjum jeszcze w latach 70. urosło do rangi symbolu pierwszej ogólnopolskiej manifestacji sztuki konceptualnej.

Analizując wydarzenie pod tym kątem, kluczowa wydaje się postać Jerzego Ludwińskiego – krytyka i jednego z głównych architektów ideowych wydarzenia, który sam wielokrotnie zaznaczał, że Sympozjum rozegrało się czasie rozpoczynającym epokę sztuki bez granic.

Kalendarium:

1966 - Jerzy Ludwiński opracowuje koncepcję Muzeum Sztuki Aktualnej, gdzie pojawia się projekt zorganizowania w 1967 r. sympozjum we Wrocławiu przy współpracy z wrocławskimi zakładami przemysłowymi.

1969 - posiedzenie Rady Narodowej Miasta Wrocławia poświęcone przygotowaniom do obchodów 25-lecia powrotu Ziem Zachodnich i Północnych do Macierzy. Uczestnicząca w spotkaniu, z ramienia Okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków we Wrocławiu, Anna Szpakowska-Kujawska zgłasza pomysł zorganizowania dużej, ogólnopolskiej imprezy artystycznej. Inicjatywa uzyskuje aprobatę władz miejskich, które do jej realizacji wyznaczyły Towarzystwo Miłośników Wrocławia.

maj–październik 1969 - opracowanie założeń artystycznych sympozjum, w których uczestniczą osoby z Towarzystwa Miłośników Wrocławia, Okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków we Wrocławiu oraz środowiska Galerii pod Moną Lisą.

18 października 1969 - sesja Prezydium Rada Narodowej Miasta Wrocławia uchwala decyzje o organizacji Sympozjum Plastycznego Wrocław ‘70. Założenia koncepcji sympozjum przedstawia Zbigniew Makarewicz wydelegowany przez Zarząd Okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków we Wrocławiu.

2 listopada 1969 – ustalenie regulaminu i założeń programowych Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70, opracowanego przez Zarząd Towarzystwa Miłośników Wrocławia

19 grudnia 1969 – spotkanie z zaproszonymi krytykami oraz teoretykami sztuki i architektury, ustalenie list artystów uczestniczących w Sympozjum

6-8 lutego 1970 – pierwsze spotkania sympozjalne poświęcone rozmowom dotyczącym założeń przedsięwzięcia, zapoznanie się twórców z miastem i wybór lokalizacji projektów

26 lutego-1 marca 1970 – pierwsza z dziewięciu wystaw (zaplanowanych do 9 maja) w Galerii pod Moną Lisą pokazujących twórczość artystów i artystek zaproszonych do udziału w Sympozjum

17-18 marca 1970 – kolejne spotkania sympozjalne, którym towarzyszyło otwarcie wystawy 57 projektów w Muzeum Architektury – dyskusje na temat realizacji prac, debaty organizatorów Sympozjum z krytykami i artystami (wystawa do 30 marca)

27 marca 1970 – spotkanie organizatorów Sympozjum z przedstawicielami wrocławskich i dolnośląskich zakładów produkcyjnych, którzy po zapoznaniu się z projektami zobowiązali się do ich realizacji w czynie społecznym

9 maja 1970 – główny dzień obchodów związanych z 25-leciem Ziem Odzyskanych, w czasie którego odbył się jednorazowy pokaz projektu Henryka Stażewskiego „Kompozycja pionowa nieograniczona – 9 strumieni koloru na niebie”

20 października 1972 – pierwsze odsłonięcie niepełnej wersji projektu Jerzego Beresia - Żywy pomnik „Arena” (usuniętego w 1983 roku)

5 grudnia 2008 – rekonstrukcja koncepcji Stażewskiego zrealizowana przed Pałacem Kultury i Nauki przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej i warszawski Urząd Miasta, w ramach starań Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury

26 kwietnia 2010 – druga realizacja koncepcji Beresia stworzona z okazji 40. rocznicy Sympozjum Plastycznego Wrocław 70

1 kwietnia 2011 – malowanie korony drzewa Beresia na zielono, które stało się to coroczną wiosenną tradycją kultywowaną do dziś

8 września 2011 – uroczyste odsłonięcie „Krzesła” zrealizowanego według projektu opartego o oryginalny szkic Tadeusza Kantora, połączone z rozpoczynającym się we Wrocławiu, Europejskim Kongresem Kultury

2016 – stworzenie instalacji Barbary Kozłowskiej pt. „Samotność” w ramach programu Sztuk wizualnych Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016

2020 – specjalny program przygotowany z okazji 50. rocznicy Sympozjum Plastycznego Wrocław ‘70, utworzony i realizowany przez wrocławskie środowisko artystyczne – instytucje, organizacja i niezależne inicjatywy – pracujące oddolnie w formule grupy roboczej od 10 lipca 2019 roku